Misschien heb je er al over gelezen of van gehoord, want het microbioom viert hoogtij in schoonheid en gezondheid. Het is populair in skin care en als supplement voor de darmen en dat is niet gek. Het is veel te lang onderbelicht gebleven, terwijl het van enorme waarde is voor de gezondheid van onze huid én lichaam. Ik neem je graag een stukje mee in de wondere wereld van ons microbioom.
Wat is het microbioom?
Het microbioom is een verzamelnaam van alle micro-organismen (levende wezens die zo klein zijn dat we ze met ons blote oog niet kunnen zien) in en op ons lichaam. De bekendste zijn bacteriën en schimmels. Ze zijn in een verdomhoekje geraakt en worden gezien als aanvallers, maar we mogen ze eerder zien als weldoeners die in onze darmen, in onze mond en op onze huid een erg belangrijke rol spelen mits ze in balans zijn. Het wordt ook wel flora genoemd. Wist je dat 3/10e van ons gewicht uit microben bestaat?
Microben regeren de wereld en zijn vele malen machtiger dan wij, ze waren er al lang voordat wij er waren en zijn onmisbaar voor ons. Ze zijn onze metgezel vanaf onze geboorte en zelfs tot na onze dood. Zonder hen zouden we aan infecties ten onder zijn gegaan. We zijn afhankelijk van microben.
Indien ze in balans zijn (als de goede de slechte overheersen) beschermen ze ons tegen ziekteverwekkers, dus bepalen ons immuunsysteem. In het lichaam en op de huid. We kunnen er dus maar beter vriendjes mee zijn.
Welke functie heeft het microbioom?
In ruil voor een ideale temperatuur en voeding beschermen ze ons. Ze houden van onverteerbare vezels uit onze voeding, maar we maken ook zelf voeding voor hen aan. Ze helpen met de spijsvertering, produceren vitamines en zorgen voor ons immuunsysteem. Pas bij een verminderde weerstand of een open wond, kunnen deze bacteriën in ons lichaam ziektes veroorzaken.
Op onze huid zorgen ze voor een intacte barrière, wat inhoudt dat de buitenste laag dicht genoeg is om stoffen tegen te houden van buitenaf die we niet in ons lichaam willen en het vocht wat zich in onze huid bevindt niet verloren gaat. Hoe belangrijk een goede barrière is lees je in deze blog.
Bij de darmen gebeurt exact hetzelfde. Bij een goede balans vindt er opname van voedingsstoffen plaats, is er voldoende bescherming tegen de schadelijke bacteriën en worden de goede gevoed, al gaat het daar nogal eens mis.
De buitenste lagen van de darmen en de huid worden steeds vernieuwd, en steeds met bacteriën en al afgestoten, uitgescheiden en weer opgebouwd met een nieuwe populatie cellen en bacteriën.
Deze buitenste laag is de beschermende bekleding van onze huid en lichaam, bestaande uit keratine. De huid neemt voedingsstoffen vanuit de darm op, en scheidt het via de huid weer uit.
De reis van de microben in de darmen
In de dunne darm zijn relatief weinig microben aanwezig, hier worden voedingsstoffen opgenomen en voor verteerd. Naarmate we meer richting de dikke darm gaan, neemt de populatie toe en verteren de microben het voedsel verder. Hier kunnen de microben zich vestigen. Behalve de rol die ze spelen bij de vertering van voedsel spelen ze een belangrijke rol in het behouden van een goed immuunsysteem en maken ze diverse vitaminen en vetzuren aan zoals vit. K, B1, B3, B9, B12.
In de dikke darm wordt voedsel verder afgebroken en verlaat het lichaam via de ontlasting. Deze bestaat voor de helft uit bacteriën!
De leefwereld van microben op de huid
Onze huid is vruchtbare grond voor microben, vooral waar veel talg wordt aangemaakt, zoals het gezicht, de borst en de rug. Hier treffen we veelvuldig de Malassezia gist en de Propioni (acné) bacterie aan. Ze bieden ons bescherming als er geen overgroei is, want dan ontstaan er ook problemen. Denk aan acné door de propioni bacterie en overgroei en dermatitis door de Malassezia gist. Ze dompelen zich graag onder in het vet.
Bij mensen met roos zijn gisten in veel grotere aantallen aanwezig, de gisten leven van het vetlaagje op de huid. Ze irriteren de huid en kunnen eczeem veroorzaken. De overmatig dode huidcellen zijn als roos zichtbaar.
De vochtige gebieden van de huid bevinden zich vooral onder de voeten, knie- en elleboogholtes, oksels, liezen, navel en huidplooien. Hier groeit de populatie Staphylococcus en Corynebacterium rijkelijk.
De droge gebieden (als een woestijn) betreft voornamelijk de huid van armen en benen. Hier zijn microben in een veel lagere concentratie aanwezig. Ze vinden het er niet fijn.
Ook zijn de bacteriën verantwoordelijk voor onze lichaamsgeur. Vrouwen verspreiden een meer zoetige uienlucht en mannen meer een camembert geur😉
De bacteriën op onze huid spelen dus een rol in onze partnerkeuze!
Ouder worden verandert de samenstelling van de microben, en het is een uitdaging om deze zo goed mogelijk te houden voor gezond verouderen van huid en lichaam.
De invloed van bacteriën op ons welzijn
Bacteriën kunnen zelfs ons gedrag beïnvloeden. Bacteriën zijn in staat om signalen over te dragen via de tiende hersenzenuw. Daar waar we geen bewuste controle over hebben. Het stuurt verschillende organen als hart, ademhaling, maar ook de darmperistaltiek. Er is communicatie met ons centrale zenuwstelsel, via honderden miljoenen zenuwvezels in de darmen. Hiermee is een route naar ons brein gecreëerd die invloed uitoefent op onze gemoedstoestand. En zo heeft voeding en een goede flora invloed op je welbevinden of kan andersom depressieve gevoelens veroorzaken. De hersenen en darmen werken intensief samen. Op deze manier zijn verliefde gevoelens in de buik (darmen) voelbaar. Iedereen weet ook dat stress een dramatisch effect heeft op de darmen. Al deze gevoelens hebben ook weer een effect op de samenstelling van de microben in onze darmen. Daarnaast spelen onze darmbacteriën ook een rol in de hormoonhuishouding. Redenen genoeg om er dus heel goed voor te zorgen.
Wat kunnen we doen voor een zo optimaal mogelijke flora?
In ons moderne leven missen we de diversiteit aan microben, wat gepaard gaat met het moeilijker de baas blijven over ontstekingen. Voor een betere diversiteit (dus immuunsysteem), zouden we onszelf meer mogen blootstellen aan onze omgeving. Het buitenleven, contact met huisdieren, een rijk dieet met veel gefermenteerde voeding, slapen met het raam open (zodat de omgevingsbacteriën ook binnen kunnen komen) en van tijd tot tijd een modderbad is goed voor ons. Goede ventilatie en een goede luchtvochtigheid zijn eveneens van belang.
- Gefermenteerde voeding zoals yoghurt, kefir en kombucha.
- Vezels
- Probiotica suppletie ondersteunt de darmfunctie en de gezondheid
- Probiotica suppletie ondersteunt de gezondheid van de darmen
- Microbioom producten voor de huid. Éminence Organics heeft een gloednieuwe collectie van producten ontwikkeld voor een optimale huidbarrière met de Kombucha microbioom collectie
Deze informatie is slechts een mini tipje van de sluier en de wondere wereld van het microbioom. Als belangrijke bron heb ik het boek van Remco Kort gebruikt, die als moleculaire microbioloog het fantastische boek over het belang van het onzichtbare leven schreef. De Microbe mens, een aanrader.
Annelies Aarts
