Ooglid eczeem is een vervelende en veel voorkomende aandoening, waarbij de huid op en rondom de oogleden is aangedaan en droog, geïrriteerd, rood en schilferig en daarbij pijnlijk of jeukend aanvoelt en gezwollen is.
Ooglid eczeem (dermatitis) brengt geen ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee, hoewel het ongemakkelijk kan zijn en het dagelijks leven behoorlijk kan verstoren.
In de meeste gevallen kunnen de symptomen redelijk gemakkelijk worden behandeld met een medicinale zalf en door triggers te vermijden. Soms is het echt een zoektocht wát die trigger dan is. Het kan echter ook een langdurige en terugkerende aandoening worden en de oorzaak is soms erg moeilijk te herleiden.
Wanneer triggers niet duidelijk zijn of goed worden uitgezocht, wordt vaak de eerste optie, een hormoonzalf ingezet om de symptomen te bestrijden. Meer dan eens wordt de oorzaak niet vastgesteld of gevonden, en keert de aandoening met regelmaat terug.
Waarom is het zo moeilijk om de oorzaak te vinden?
Dit komt omdat er meerdere vormen zijn, die allemaal anders ontstaan.
Drie volgende vier vormen komen voor:
Atopisch Eczeem:
Atopisch eczeem is een chronische aandoening die ook op andere delen van de huid voorkomt en heeft vaak een genetische oorsprong. Je ziet het in bepaalde families meer voorkomen.
Allergisch contact eczeem:
Allergisch contact eczeem ontstaat door een allergische reactie die een ontsteking van de huid veroorzaakt, zoals pollen bij een persoon met hooikoorts. Sommige cosmetische producten of metalen, zoals nikkel, zijn veelvoorkomende oorzaken van allergische huidreacties. Maar ook parfum, oogdruppels, contactlenzenvloeistof, sieraden, bepaalde cosmetica, geurstoffen, allergenen in de lucht of van voeding komen (voornamelijk zuivel is hier een boosdoener). Het immuunsysteem gaat overuren draaien en is verantwoordelijk voor dit eczeem.
Irriterend contact eczeem:
Irriterend contact eczeem wordt veroorzaakt doordat het ooglid of de directe omgeving in contact komt met een stof die de buitenste laag van de huid beschadigt, zoals bepaalde soorten make-up, zeep en wasmiddelen.
Wanneer het eczeem wordt veroorzaakt door een irriterend middel of allergeen, treden deze symptomen op binnen enkele uren na contact met de trigger. Indien niet meer gebruikt verdwijnt de reactie.
Seborrheisch eczeem:
Deze veel voorkomende aandoening is er verantwoordelijk voor dat de huid ontstoken raakt en schilfert. Het komt vaak voor op de hoofdhuid, maar kan ook vette delen van de huid aantasten, zoals de oogleden. Deze vorm is dus te herkennen als er ook op andere delen zoals de haargrens eczeem voorkomt.
Medicatie geneest eczeem niet, het werkt symptoom bestrijdend.
Behandeling
Voor alle soorten ooglid eczeem is het belangrijk om het oogcontour schoon te houden en deze zo min mogelijk aan te raken of te krabben. Dit helpt om verdere irritatie of infectie te voorkomen.
Waar mogelijk is het nuttig om contact irriterende stoffen en allergenen die opflakkeringen kunnen veroorzaken te identificeren en te vermijden.
Om ooglid eczeem te behandelen die wordt veroorzaakt door atopische eczeem of psoriasis, en voor onmiddellijke verlichting van symptomen is het raadzaam om:
De huid vocht te geven in de vorm van vochtinbrengende crèmes (zonder parabenen, formaldehyde, lanoline, parabenen of een toegevoegde geur). Het kan droogheid en jeuk verlichten. Het beste is om een zalf of balm (dikkere vette substantie) te gebruiken. Een zalf heeft de voorkeur boven een crème vanwege het hoge aandeel water in crèmes.
Eventueel kan deze worden aangevuld met een medicinale zalf die op recept wordt voorgeschreven. De meest voorgeschreven is de corticosteroïde crème. Deze onderdrukt de immuunreactie snel. Er kleven wel nadelen aan, omdat het een hormoonzalf is en daardoor de huid dunner wordt bij veelvuldig gebruik.
Een andere medicatie is de calcineurine remmer, ook op recept verkrijgbaar als ontstekingsremmer. Tijdens de eerste fase van gebruik kan deze een branderig gevoel geven, maar het voordeel is dat het geen hormonen bevat. Beide medicinale zalven zijn dus slechts symptoombestrijders.
Elimineer tijdelijk alle cosmetica en make-up voor een of enkele weken en bouw daarna weer een voor een op. Controleer steeds goed wat er gebeurt.
De volgende maatregelen kunnen het uitbreken van ooglidmatitis helpen voorkomen:
Voorkom krabben of wrijven over oogleden. Dit kan verdere schade aan de huid veroorzaken en verhoogt het risico op infectie.
Veranderingen in het voedingspatroon aanbrengen. Voedselallergieën kunnen oogliddermatitis veroorzaken. Met name zuivelproducten kunnen symptomen van atopische dermatitis veroorzaken.
Probeer producten tegen jeuk. Zelfzorg kan de neiging tot jeuk verminderen. Een warm of koud kompres kan ook helpen.
Vermijd bepaalde moisturizers. Producten die formaldehyde, lanoline, parabenen of geurstoffen bevatten, kunnen extra irritatie van de huid veroorzaken.
Regelmatig hydrateren. Elke dag een vochtinbrengende crème op de oogleden gebruiken, kan de ontwikkeling van symptomen voorkomen.
Gebruik minder zeep. Door kortere douches of baden te nemen, wordt de tijd dat de huid wordt blootgesteld aan mogelijke irriterende stoffen verkort. Het kan ook helpen om mildere zeep, antibacteriële zeep of zeep zonder geur te gebruiken.
Beperk het gebruik van make-up. Het gebruik van make-up rond de ogen, zoals oogschaduw of mascara, kan het gevoelige gebied rond de ogen irriteren. Minder gebruiken of overschakelen op hypoallergene merken kan nuttig zijn.
De oorzaken, typen en triggers van oogliddermatitis variëren. Het kan nodig zijn om verschillende van deze acties uit te proberen voordat je de meest effectieve vindt.
Risicofactoren
De huid rond de ogen is dun en delicaat, en daarom zijn de ogen bijzonder gevoelig voor irritatie.
Hoewel het moeilijk te voorspellen is wie ooglid eczeem krijgt, kunnen bepaalde factoren de kans op het ontwikkelen van de aandoening vergroten. Waaronder:
- Genetische gevoeligheid.
- Slechte persoonlijke hygiëne. Het niet reinigen van de huid kan tot de aandoening leiden.
- Bepaalde beroepen. Deze omvatten alle stoffen die vaak worden blootgesteld aan mogelijke triggersubstanties, zoals landbouw-, bouw-, cosmetica- en
- Bepaalde medicijnen. Medicijnen, zoals neomycine of bètablokkers, kunnen triggers zijn.
- Medische omstandigheden. Hooikoorts, astma of andere huidaandoeningen, zoals acne of psoriasis.
Diagnose
Het is mogelijk om zelf een diagnose van ooglid eczeem te stellen als de oorzaak duidelijk is. Met vallen en opstaan is het mogelijk om triggers te identificeren en te vermijden zonder dat medische hulp nodig is.
Een arts kan de vorm van dermatitis vaak diagnosticeren door middel van een lichamelijk onderzoek. Ze kunnen vragen stellen over risicofactoren, zoals hooikoorts.
Wanneer een allergische reactie als oorzaak wordt vermoed, kan een arts een patch-test aanbevelen. Hier wordt een algemeen allergeen op de huid geplaatst om te testen op een allergische reactie.
Je kunt bij een vermoeden ook thuis een test doen:
Als een irriterende stof de vermoedelijke oorzaak is, kan een ROAT test (Repeated open Application Test) worden uitgevoerd. Dit houdt in dat de huid gedurende meerdere dagen wordt blootgesteld aan de irriterende stof om te testen op problematische huidreacties. Dit kan eenvoudig door een vermoede stof/ product twee maal daags in de elleboogplooi aan te brengen gedurende 14 dagen. Dit geldt alleen voor producten die normaliter ook op de huid blijven, dus niet voor tandpasta, shampoo e.d.
Stel dat er een reactie komt, dan nog moet worden uitgezocht op welk specifiek ingrediënt van dat product je reageert. Mocht er een reactie komen, dan stop je de test. Om te weten over welk specifiek ingrediënt het gaat, kan dan een zogenaamde plaktest nodig zijn. De ROAT kun je eenvoudig thuis uitvoeren, de plaktest loopt via de huidarts.
Annelies
Bronnen:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/321004#diagnosis
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538209/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27333449/
